Opłaty i podatki

Udzielanie informacji i wyjaśnień dotyczących czynności notarialnych jest bezpłatne.

Notariuszowi za dokonanie czynności notarialnych przysługuje wynagrodzenie określone na podstawie umowy ze stronami czynności, nie wyższe niż maksymalne stawki taksy notarialnej, właściwe dla danej czynności. Wynagrodzenie nie obejmuje kosztów przejazdu i innych niezbędnych wydatków, poniesionych przez notariusza w związku z dokonaniem czynności. Maksymalne stawki taksy notarialnej reguluje Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej. Do wynagrodzenia należy doliczyć podatek VAT według stawki 23%.

Jeżeli strona czynności notarialnej nie jest w stanie bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny ponieść wynagrodzenia notariusza, może wystąpić z wnioskiem do sądu rejonowego właściwego ze względu na jej miejsce zamieszkania o zwolnienie w całości lub w części od ponoszenia tego wynagrodzenia. Sąd po ustaleniu, że zachodzi potrzeba dokonania czynności notarialnej, uwzględnia wniosek i wyznacza notariusza do dokonania żądanej przez stronę czynności notarialnej. Za stronę zwolnioną od ponoszenia wynagrodzenia za dokonaną czynność notarialną wynagrodzenie ponosi Skarb Państwa.

Notariusz jest płatnikiem podatku od czynności cywilnoprawnych, dokonywanych w formie aktu notarialnego. Dokonanie czynności cywilnoprawnej jest uzależnione od uprzedniego uiszczenia kwoty podatku.

Notariusz jest płatnikiem podatku od darowizny dokonanej w formie aktu notarialnego albo zawartej w tej formie umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności lub ugody w tym przedmiocie. Notariusz jest zobowiązany m.in. pobrać należny podatek z chwilą sporządzenia aktu notarialnego.

Jeżeli akt notarialny zawiera wniosek o wpis do księgi wieczystej, notariusz pobiera od wnioskodawców opłatę sądową. Notariusz obowiązany jest uzależnić sporządzenie aktu notarialnego od uprzedniego uiszczenia przez strony należnej opłaty sądowej. Pobraną opłatę sądową notariusz przekazuje właściwemu sądowi rejonowemu.

1. Opłata notarialna

Maksymalna stawka opłaty notarialnej ustalana jest od wartości przedmiotu czynności notarialnej:

Wartość przedmiotu czynności notarialnej	Maksymalna opłata notarialna
do kwoty 3.000 zł	maksymalnie 100 zł
powyżej 3.000 zł do 10.000 zł	100 zł + 3% od nadwyżki powyżej 3.000 zł
powyżej 10.000 zł do 30.000 zł	310 zł + 2% od nadwyżki powyżej 10.000 zł
powyżej 30.000 zł do 60.000 zł	710 zł + 1% od nadwyżki powyżej 30.000 zł
powyżej 60.000 zł do 1.000.000 zł	1.010 zł + 0,4% od nadwyżki powyżej 60.000 zł
powyżej 1.000.000 zł do 2.000.000 zł	4.770 zł + 0,2% od nadwyżki powyżej 1.000.000 zł
powyżej 2.000.000 zł	6.770 zł + 0,25% od nadwyżki powyżej 2.000.000 zł, nie więcej jednak niż 10 000 zł, a w przypadku czynności dokonywanych pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, nie więcej niż 7 500 zł

Za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego:

umowę zobowiązującą, zawartą pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu	50% stawki
umowę przenoszącą własność lub użytkowanie wieczyste, w wykonaniu umowy zobowiązującej	50% stawki
umowę sprzedaży nieruchomości rolnej z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa	50% stawki
umowę sprzedaży lokalu mieszkalnego lub nieruchomości gruntowej zabudowanej jednorodzinnym budynkiem mieszkalnym, dokonywanej przez Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub inne podmioty na podstawie ustaw przyznających nabywcom tych lokali lub nieruchomości bonifikaty od ceny	50% stawki
umowę zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu	50% stawki
umowę zbycia własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej (prawa do lokalu mieszkalnego w domu budowanym przez spółdzielnię mieszkaniową w celu przeniesienia jego własności na członka)	50% stawki
umowę zbycia ekspektatywy spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, odrębnej własności lokalu lub domu jednorodzinnego w trybie ustawy z dnia15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 oraz z 2004 r. Nr 19, poz. 177 i Nr 63, poz. 591)	50% stawki
umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu lub przeniesienia własności domu jednorodzinnego z prawem do gruntu, zawartych w wykonaniu umów o budowę lokalu lub domu, w trybie ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych	50% stawki
umowę przeniesienia własności lokalu lub domu jednorodzinnego z prawem do gruntu, przez spółdzielnię mieszkaniową	50% stawki
umowę przeniesienia własności, oddania w użytkowanie wieczyste lub przeniesienia prawa użytkowania wieczystego działki budowlanej na rzecz spółdzielni mieszkaniowej w trybie art. 35 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych	50% stawki
ustanowienie hipoteki, z wyłączeniem przypadku ustanowienie hipoteki w celu zabezpieczenia kredytu bankowego udzielonego na budownictwo mieszkaniowe, zakup domu mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego albo na działalność gospodarczą	50% stawki
przebieg licytacji lub przetargu	50% stawki
przyjęcie na przechowanie pieniędzy w walucie polskiej lub obcej	50% stawki
umowę zawieraną na podstawie przepisu art. 9 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 oraz z 2004 r Nr 141, poz. 1492)	50% stawki
umowę darowizny lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość, jeżeli umowa jest zawierana pomiędzy osobami zaliczanymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, a nabywcy są uprawnieni do skorzystania z ulgi, o której mowa w art. 16 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadku i darowizn	50% stawki
umowę deweloperską	50% stawki
umowę sprzedaży nieruchomości gruntowej, stanowiącej działkę budowlaną w rozumieniu art. 2 pkt 12 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717, z późniejszymi zmianami)	50% stawki
umowę przeniesienia na nabywcę własności nieruchomości zabudowanej domem jednorodzinnym lub prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej i własności domu jednorodzinnego na niej posadowionego, w tym w wykonaniu umowy deweloperskiej	50% stawki
umowę sprzedaży lokalu mieszkalnego	50% stawki

Za sporządzenie projektu aktu notarialnego obejmującego umowę oraz za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego:

ustanowienie hipoteki w celu zabezpieczenia kredytu bankowego udzielonego na budownictwo mieszkaniowe, zakup domu mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego albo na działalność gospodarczą	25% stawki
losowanie nagrody	25% stawki
potwierdzenie oświadczenia woli zawartego w innym akcie notarialnym	25% stawki

Za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego:

oświadczenie o przystąpieniu do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub objęciu udziałów w tej spółce	10% stawki
oświadczenie zawierające zgodę osób przystępujących do spółki akcyjnej na zawiązanie spółki, na brzmienie statutu i na objęcie akcji, wyrażoną w innym akcie niż akt obejmujący statut	10% stawki

Maksymalna stawka za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego niżej wymienione czynności wynosi:

testament	50 zł
testament zawierający zapis, polecenie lub pozbawienie uprawnionego prawa do zachowku	150 zł
testament zawierający zapis windykacyjny	200 zł
odwołanie testamentu	30 zł
oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku	50 zł
majątkowa umowa małżeńska	400 zł
pełnomocnictwo do dokonania jednej czynności	30 zł
umocowanie do dokonania więcej niż jednej czynności	100 zł
zrzeczenie się własności nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego	80 zł
zwolnienie nieruchomości od obciążeń lub zrzeczenia się prawa, jeżeli wartości przedmiotu nie da się określić	60 zł

Za sporządzenie:

wypisu, odpisu lub wyciągu z akt notarialnych lub innego dokumentu	6 zł za każdą stronę
zaświadczenia o powołaniu wykonawcy testamentu	30 zł
protokołu otwarcia i ogłoszenia testamentu	50 zł
protokołu dziedziczenia	100 zł
aktu poświadczenia dziedziczenia ustawowego lub testamentowego, uzupełniającego aktu poświadczenia dziedziczenia w zakresie spadkobierców dziedziczących gospodarstwo rolne	50 zł
aktu poświadczenia dziedziczenia testamentowego z zapisem windykacyjnym	100 zł
sporządzenie protokołu zgromadzenia wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub walnego zgromadzenia spółdzielni	750 zł
protokołu walnego zgromadzenia akcjonariuszy	1100 zł
protokołu zebrania wspólnoty mieszkaniowej	300 zł
protokołu przyjęcia dokumentu na przechowanie	100 zł
protokołu niedojścia do skutku licytacji, przetargu lub losowania nagród	100 zł
innego protokołu	200 zł

Za sporządzenie poświadczenia:

zgodności odpisu z okazanym dokumentem	6 zł za każdą stronę
czasu okazania dokumentu	6 zł za każdą stronę
pozostawania osoby w określonym miejscu	30 zł
poświadczenie pozostawania przy życiu w celu otrzymania emerytury, renty lub innych świadczeń z ubezpieczenia społecznego	5 zł
poświadczenie pozostawania przy życiu w innym celu	30 zł
własnoręczności podpisu albo odcisku palca osoby niepiśmiennej lub niemogącej pisać na dokumentach, jeżeli przedmiot jest oznaczony sumą pieniężną	10% stawki, jednak nie więcej niż 300 zł
własnoręczności podpisu albo odcisku palca osoby niepiśmiennej lub niemogącej pisać na pełnomocnictwach i innych dokumentach	20 zł

Wszystkie wymienione wyżej opłaty określają wynagrodzenie netto notariusza. Do tego wynagrodzenia należy doliczyć podatek VAT według stawki 23%.

2. Podatek od czynności cywilnoprawnych

Podatkowi podlegają:

• następujące czynności cywilnoprawne:
  • umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
  • umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
  • umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
  • umowy dożywocia,
  • umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,
  • ustanowienie hipoteki,
  • ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
  • umowy depozytu nieprawidłowego,
  • umowy spółki;
• zmiany umów wymienionych powyżej, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych;
• orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione powyżej.

Podstawę opodatkowania stanowi:

• przy umowie sprzedaży - wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego;
• przy umowie zamiany:
  • lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego na taki lokal lub prawo do lokalu - różnica wartości rynkowych zamienianych lokali lub praw do lokali,
  • w pozostałych przypadkach - wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego, od którego przypada wyższy podatek;
• przy umowie darowizny - wartość długów i ciężarów albo zobowiązań przejętych przez obdarowanego;
• przy umowie dożywocia - wartość rynkowa nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego;
• przy umowie o zniesienie współwłasności lub o dział spadku - wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku;
• przy ustanowieniu odpłatnego użytkowania, w tym również nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności - wartość świadczeń użytkownika bądź osoby, na rzecz której ustanowiono służebność, za okres, na jaki prawa te zostały ustanowione;
• przy umowie pożyczki i umowie depozytu nieprawidłowego - kwota lub wartość pożyczki albo depozytu;
• przy umowie spółki;
• przy zawarciu umowy - wartość wkładów do spółki osobowej albo wartość kapitału zakładowego,
• przy wniesieniu lub podwyższeniu wkładów do spółki osobowej albo podwyższeniu kapitału zakładowego - wartość wkładów powiększających majątek spółki osobowej albo wartość, o którą podwyższono kapitał zakładowy,
• przy dopłatach - kwota dopłat,
• przy oddaniu spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania - roczna wartość nieodpłatnego używania, którą przyjmuje się w wysokości 4 % wartości rynkowej rzeczy lub prawa majątkowego oddanego do nieodpłatnego używania,
• przy przekształceniu lub łączeniu spółek - wartość wkładów do spółki osobowej powstałej w wyniku przekształcenia albo wartość kapitału zakładowego spółki kapitałowej powstałej w wyniku przekształcenia lub połączenia,
• przy przeniesieniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rzeczywistego ośrodka zarządzania spółki kapitałowej lub jej siedziby - wartość kapitału zakładowego;
• przy ustanowieniu hipoteki - kwota zabezpieczonej wierzytelności.

Stawki podatku wynoszą:

• od umowy sprzedaży, zamiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny:
  • nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym - 2%,
  • innych praw majątkowych - 1%;
• od umowy pożyczki oraz depozytu nieprawidłowego - 2% (z zastrzeżeniem wynikającym z ustawy)
• od ustanowienia hipoteki:
  • na zabezpieczenie wierzytelności istniejących - od kwoty zabezpieczonej wierzytelności  0,1 %,
  • na zabezpieczenie wierzytelności o wysokości nieustalonej  19 zł;
• od umowy spółki 0,5%.

Wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów.

Jeżeli podatnik nie określił wartości przedmiotu czynności cywilnoprawnej lub wartość określona przez niego nie odpowiada, według oceny organu podatkowego, wartości rynkowej, organ ten wezwie podatnika do jej określenia, podwyższenia lub obniżenia, w terminie nie krótszym niż 14 dni od dnia doręczenia wezwania, podając jednocześnie wartość według własnej, wstępnej oceny.

Jeżeli podatnik, pomimo wezwania, o którym mowa powyżej nie określił wartości lub podał wartość nieodpowiadającą wartości rynkowej, organ podatkowy dokona jej określenia z uwzględnieniem opinii biegłego lub przedłożonej przez podatnika wyceny rzeczoznawcy. Jeżeli organ podatkowy powoła biegłego, a wartość określona z uwzględnieniem jego opinii różni się o więcej niż 33% od wartości podanej przez podatnika, koszty opinii ponosi podatnik.

3. Podatek od spadków i darowizn

Podatkowi podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

• dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego;
• darowizny, polecenia darczyńcy;
• zasiedzenia;
• nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
• zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
• nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.

Nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą podlega podatkowi, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Co do zasady podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.

Zwolnione zostało od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, przy zachowaniu warunków określonych w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn pod warunkiem, że:

• zgłoszą nabycie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem art. 4a ust. 2 i 4 ustawy, oraz
• udokumentują - w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy - ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Opisany wyżej obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

• wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty 9 637 zł lub
• nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.

Grupy podatkowe:

• do grupy I zalicza się - małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
• do grupy II zalicza się - zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
• do grupy III zalicza się - innych nabywców.

Opodatkowaniu podlega nabycie przez obdarowanego, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej (od wartości odejmuje się):

• 9 637 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
• 7 276 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
• 4 902 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Od pozostałej kwoty podatek oblicza się następująco:

Kwota nadwyżki w zł		Podatek wynosi
Ponad	Od
1) od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej
	10 278	3%
10278	20 556	308 zł 30 gr i 5% nadwyżki ponad 10 278 zł
20 556		822 zł 20 gr i 7% nadwyżki ponad 20 556 zł
2) od nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej
	10 278	7%
10278	20 556	719 zł 50 gr i 9% od nadwyżki ponad 10 278 zł
20 556		1 644 zł 50 gr i 12% od nadwyżki ponad 20 556 zł
3) od nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej
	10 278	12%
10278	20 556	1 233 zł 40 gr i 16% od nadwyżki ponad 10 278 zł
20 556		2 877 zł 90 gr i 20% od nadwyżki ponad 20 556 zł

4. Opłata sądowa

Opłata sądowa wynosi:

• 200 złotych od wniosku o wpis w księdze wieczystej własności, użytkowania wieczystego lub ograniczonego prawa rzeczowego (służebność, użytkowanie) - jeżeli wniosek dotyczy wpisu udziału w prawie, pobiera się część opłaty stałej proporcjonalną do wysokości udziału, nie mniej jednak niż 100 złotych;
• 150 złotych od wniosku o:
  • wpis w księdze wieczystej własności, użytkowania wieczystego lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu na podstawie dziedziczenia, zapisu lub działu spadku albo zniesienia współwłasności;
  • wpis własności, użytkowania wieczystego, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nabytego w wyniku podziału majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami;
  • wpis własności nieruchomości rolnej o powierzchni do 5 ha;
  • wpis praw osobistych i roszczeń;
  • wpis zmiany treści ograniczonych praw rzeczowych (służebności, użytkowania);
• 60 złotych od wniosku o:
  • założenie księgi wieczystej;
  • połączenie nieruchomości w jednej księdze wieczystej, która jest już prowadzona, niezależnie od liczby łączonych nieruchomości;
  • odłączenie nieruchomości lub jej części;
  • sprostowanie działu I-O;
  • wpis ostrzeżenia o niezgodności stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym;
  • dokonanie innych wpisów.